جایگاه ایران در دکترین روسای جمهور آمریکا (از جنگ جهانی دوم تا آغاز دهه ۱۳۵۰)

حکومت پهلوی دوم در دهه 1350 (1970 م) توانست در سایه اتحاد و هم پیمانی با غرب به یکی از فعال ترین بازیگران در عرصه روابط بین الملل تبدیل شود. نوشتار حاضر با ابتنا بر روش تاریخی ـ تحلیلی با بررسی جایگاه ایران در سامانه سیاست خارجی آمریکا از جنگ جهانی دوم تا آغاز دهه1350، به چگونگی رشد روزافزون قدرت شاه در این منظومه می پردازد. از منظر سیاست خارجی، جایگاه ایران در دکترین روسای جمهور آمریکا در آن دوره و علل و عوامل موثر در رهنمون شدن ایران به یک بازیگر منطقه ای و فرامنطقه ای را مورد واکاوی قرار می دهد. تدقیق در دکترین روسای جمهور آمریکا حاکی از آن است که مسائل مربوط به اهمیت نفت ایران و همچنین هم مرزی با شوروی و بعد خلاء قدرت ناشی از خروج انگلستان و ظرفیت ایران برای پر کردن این خلاء ازجمله مهمترین عوامل موثر در دکترین روسای جمهور آمریکا و قدرت گیری ایران در طی این سال ها است.   in the 1970s, the second pahlavi period, through its alliance with the west, played a very influential role in the international relations arena. taking a historical-analytical perspective, the present article explores the status of iran in the us foreign diplomacy from the second world war to the early 1970 in order to elaborate on the why and how of mohammad reza shah’s rapid rise to power. besides, this study refers to the status of iran in the diplomacy of the us presidents to further elaborate on the status of iran in the us presidents’ doctrines and to analyze factors which contributed to iran’s being an influential regional and universal power in the 1970s. findings from an in-depth analysis of the us presidents’ diplomacy bears witness to the fact that issues regarding the importance of iran’s oil resources, iran’s being coterminous with usrr, and iran’s capacity for filling the void caused by uk’s absence were among the most crucial factors influencing the us presidents’ doctrines and contributing to iran’s rise to power in the 1970s.           key words: doctrine, the usa, oil, communism, mohammad reza shah, diplomacy.